LET OP: SOCRATISCH GESPREK IS GEANNULEERD!
Zin in een goed gesprek?
We zitten met een groepje van ongeveer 8 personen in het café. Er wordt wat heen en weer gepraat en dan stelt een van ons voor om het begrip 'loslaten' eens onder de loep te nemen. Daar heb je in het leven nogal eens mee te maken. Maar wat is precies loslaten? Wat verstaan we eronder?
Om na te gaan waar ieder van ons aan denkt bij het begrip loslaten, komen we met eigen ervaringen van 'loslaten'. Een deelnemer noemt het wegdoen van kleren als voorbeeld van loslaten. Aan zo'n kledingstuk zitten allerlei herinneringen vast, wat het soms moeilijk maakt. Een ander denkt meteen aan het loslaten van een passie of een ambitie, wat om allerlei redenen nodig kan zijn. Een derde oppert dat het moeilijkste is om ideeën en overtuigingen los te laten, die je een leven lang hebt gekoesterd. En welk gevoel heb je bij loslaten? Een gevoel van bevrijding of juist van verlies? Zo komen we bij de vraag: wat betekent loslaten? Daarmee zijn de gespreksgenoten aangeland bij een fundamentele vraag, een vraag die een beroep doet op het analyseren van je eigen denken en doen.
Voor zo'n type praktisch filosofisch onderzoek dat gericht is op het verkrijgen van dieper inzicht in begrippen en kwesties die in het dagelijks leven een rol spelen, leent zich de methode van het Socratisch gesprek.
Doel van zo’n gesprek is steeds te onderzoeken welke denkbeelden je zelf erop na houdt over een bepaalde kwestie en te luisteren naar het denken van anderen en vervolgens te proberen om een antwoord te vinden op de gestelde vraag. Aan het eind van zo'n gesprek weet je beter wat je denkt, waarop dat is gebaseerd en of het klopt. En de analyse vindt altijd plaats aan de hand van een concrete ervaring waarin de gekozen vraag centraal staat.
Op drie ochtenden in oktober, kun je in Huis De Pinto deelnemen aan een Socratisch gesprek. Welke vraag onderwerp van gesprek zal zijn, wordt tijdens de eerste bijeenkomst beslist. Mogelijke vragen zijn: Waar ligt de grens van mijn tolerantie? Wanneer ontstaat wederzijds vertrouwen? Wat maakt iets tot een kunstwerk? Ook een andere vraag is mogelijk.
Het gesprek wordt geleid door Dorine Bauduin, filosoof.
Data: 17, 22 en 24 oktober 2020, 10-12.30 uur
Inschrijven bij de gespreksleider via email: [email protected]. De inschrijving geldt voor drie bijeenkomsten. Sluiting inschrijving: 10 oktober.
Maximum aantal deelnemers: 6-8 personen.
Kosten: 45 Euro per deelnemer voor drie bijeenkomsten. Dit bedrag graag overmaken op Stichting Huis De Pinto, IBAN NL02RABO0136399770 onder vermelding van Socratisch gesprek. De inschrijving is definitief na ontvangst van de betaling.
Het Socratisch Gesprek - Achtergrond
Socrates is de aartsvader van de westerse filosofie. Hij onderzocht fundamentele kwesties door middel van een gesprek. Door het uitwisselen en toetsen van meningen bracht hij zijn gesprekspartners tot een onderzoek van hun eigen praktijk, hun ervaringen en hun opvattingen.
Socrates’ gesprekken waren gericht op het vaststellen van wat ‘deugdelijk gedrag is of wat ‘deugdelijke’ opvattingen zijn. Daartoe vroeg hij iemand zijn opvattingen over een kwestie nauwkeurig te formuleren. Hij wilde dan niet alleen weten wat je van die kwestie vond, maar ook hoe je er zelf feitelijk mee omging. Socratisch onderzoek is wezenlijk zelfonderzoek.
In een socratisch gesprek onderzoeken we een fundamentele vraag aan de hand van een concreet voorbeeld, een ervaring van een van de deelnemers. Door het onderzoek te verbinden aan een concreet, zelf ervaren voorbeeld voorkomen we dat de analyse louter abstract wordt. De andere deelnemers verplaatsen zich in de positie van de voorbeeldgever en onderzoeken via diens voorbeeld zichzelf.
Een paar algemene aanwijzingen. Meestal willen we snel denken. Daardoor blijven we oppervlakkig. Een socratische dialoog is een vorm van langzaam denken, gericht op grotere diepgang. Vaak hebben we de neiging tegen anderen in te denken (‘ja, maar’). Een socratische dialoog is juist gericht op samen denken (‘ja, en’). Vaak is ons denken niet zozeer denken, als wel het uiten van gedachten. Veel van ons denken is instrumenteel, we willen problemen oplossen. Een socratische dialoog is gericht op fundamenteel denken, over onze onderliggende redenen, waarden en visies.